Diş kırıkları ve yapılması gerekenler;
Dişlerimiz her ne kadar çok sert ve güçlü yapılar olsalar da ağır darbeler aldıklarında veya küçük ama uzun travmalar sonucunda kırılıp çatlayabilirler. Bir diş kırıldığında, geriye kalan diş dokusunu en kısa sürede sağlıklı hale getirmek ve daha sonrasında çeşitli tedavi yöntemleriyle eksik bölümleri tamamlamak gerekir. Diş mine tabakası dünya üzerinde bulunan en sert maddelerden biridir. Fakat bazı ani ve sert darbe alması durumlarda dişlerimiz kırılabilmektedir.
Dişler çeşitli sebeplerle kırılabilmektedir;
-Düşme sonucu (özellikle çocuklarda sık görülmektedir.)
-Spor yaralanmaları
-Kaza ve kavga
-Kabuklu kuruyemiş , şişe kapağı açmaya çalışmak
-Görülemeyen arayüz çürüklerinin zayıflattığı dişler vb.
Diş kırıldığında yapılması gerekenler nelerdir?
Diş kırıklarında tedavi seçeneklerini etkileyen en önemli faktör kırık hattıdır.
-Kırık hattı mine içindeyse basit bir kırık olarak değerlendirilebilir.Tedavisi oldukça basittir.Çoğu zaman kompozit dolgu( ışınlı dolgu ,bonding) ile tedavi mümkün olabilmektedir.Ancak takip gerekir.Alınan darbenin etkileri birkaç ay sonra çıkabilmektedir.
-Kırık hattının mine ve dentini içine aldığı durumlarda ilk tedavi alternatifi dolgu olmakla beraber kanal tedaviside gerekebilmektedir.Aynı şekilde takip edilmesi gerekmektedir.
-Kırık hattı mine ,dentin ve pulpa dokusunuda içine alıyorsa kanal tedavisi kaçınılmazdır.Eğer kırık hattı kök kısmına ulaşmışsa diş çekimi gerekebilir.
-Bazı durumlarda gelen darbenin şiddeti dişi kırılmadan yerinden çıkarabilmektedir.Özellikle ön dişlerde ve genç bireylerde görülen bir durumdur.Bu durumda yerinden çıkan diş bulunup en kısa sürede diş hekimine götürülmelidir.Dişin kök yüzeyine dokunulmamalı mümkünse süt ya da temiz su içinde taşınmalıdır.Diş yüzeyi temizlenmeye çalışılmamalıdır.Eğer soketten çıkan dişin ve soketin durumu uygunsa diş hekiminiz dişi yerine tekrar yerleştirecektir.
Kök yüzeyine inen ve kemik içerisinde oluşan bir çatlak gözden kaçabilir veya röntgen yardımıyla tespit edilse bile tedavi yapılamayabilir. Bu durumda tedavi seçeneklerinle daha radikal karar vermek gerekir. Direnci, çürük sebebi ile iyice azalmış diş en ufak bir travmada kırılabilir veya kök travma sonu çene kemiği içerisinde yerinden oynayıp canlılığını yitirebilir. Bu durumda dişin çene kemiğine sabitlenmesi ile ilgili tedaviler(Kanal tedavisi vs.)uygulanabilir. Daha sonrasında kırık olan dişi restorasyon ile eski sağlığına ve estetik görümüne tekrardan geri kazandırmak için bir kaç işlem uygulanabilir. Bu işlemler; *kompozit(dolgu), *fiber post(vida vb.) *laminate veneer( özellikle ön diş estetiğinde tercih edilir) *porselen kuron *empress kuron *zirkonyum Günümüzde kullanılan malzeme fazlalığı sayesinde estetik kaygı yok gibidir. Diş kırıklarında diğer bir travma çeşidi ise genellikle çocuklarda meydana gelen ön dişin darbe alması ile oluşur. Bu durumdan en çok etkilenen dişler üst-ön kesici dişlerdir. Hafif çarpmalarda genellikle dudak ve diş eti gibi yumuşak dokularda zedelenmeler olabilir veya dişin yerinden tamamen çıkmasına sebep olabiliir.Bu durumda anne-babanın sakinliğini koruyup yapması gerekenleri panik olmadan uygulamalıdır. Eğer dişin tamamı yerinden çıkmışsa, dişin kök kısmına dokunmadan tutularak temiz, akan su altında yıkanmalıdır. Düşen diş mümkünse süt içinde değilse temiz su içinde en kısa sürede hekime ulaştırılmalıdır. Daha sonrasında hekim dişin travmadan etkilenme derecesine göre dişin diş çukuruna yerleştirilip yerleştirilemeyeceğine karar verecektir. Eğer travma sonucu diş yerinden çıkmamış ancak sallanıyorsa, dişi daha fazla zorlamamak amacıyla asla sallamayınız. Hekiminize en kısa sürede ulaştığınızda, sallanan dişi yanındaki diğer dişlere bazı tekniklerle sabitleyerek diş liflerinin yenilenmesi sağlanabilir. Bu süreç 1-4 hafta arasında sürebilir. Bu süre içinde travmaya uğrayan diş zorlanmamalı, yiyecekler küçük lokmalar halinde direk arka dişlere götürülerek yenmelidir. Bu süreçte sık ve düzenli doktor kontrolü şarttır.