AFT NEDİR ?
Aft yani ağız yaraları(ülserleri) ağızda ;
Dil, diş eti, yanak, damak gibi hassas bölgelerde meydana gelen kişinin yeme ve içmesine, konuşmasına engel olan hatta tükürük salgılarını bile kontrol edememesine neden olan mukozal yaralardır.
Ağız yaraları toplumun yaklaşık yüzde 25’inde görülür. Bayanlara daha sık görülebilen ağız yaraları tek başına olabildiği gibi çok sayıda da çıkabilir.
Ağız yaralarının sebepleri;
Aft ağız içerisinde derin veya yüzeysel doku kaybına neden olan ağrılı ve sızılı lezyonlardır. Bu belirtilerin ciddi hastalıkların başlangıcı olacağı için dikkate alınması gerekir. Ağız içerisindeki derin yaralar ağız içi kanserlerinin bulgusu olabilir .Genellikle daha önceden var olan kırmızı(eritroplaki) veya beyaz(lökoplaki) belirtileri üzerinden çıkıp hızla yayılırlar. Erken tanı ve cerrahi çıkarma işlemleri tedavi için kesin sonuç verebilir.
Aft oluşumuna neden olan sağlık sorunlarını şöyle sıralayabiliriz;
*Vitamin ve demir eksikliği;
Demir ve vitamin eksikliği özellikle de B3 B9 (folik asit) ve B12 vitamininin eksikliği ağız yaralarını tetiklemektedir.
Bu vitaminler; Cilt sağlığını ,sinir sistemini desteklemek, hormon ve kan hücresi üretmek gibi görevleri vardır.
Ayrıca vitamin eksikliği kötü beslenmeye ve bağışıklık sistemini zayıflamasına da bir işaret olabilir. Bu her iki durumda ağız yaralarını tetikleyen durumlardır. Eğer sağlık durumunuz da başka herhangi bir problem görmüyorsanız ağız yaralarınızın nedenini anlamak için beslenme alışkanlıklarınızı gözden geçirmeniz gerekebilir
*Bağışıklık yetmezliği;
Lupus veya HIV gibi vücudun bağışıklık sistemine saldıran herhangi bir bağışıklık hastalığı ağız yaralarına neden olabilir
*Fiziksel travma;
Yanlışlıkla yanağı ısırmak, çok sıcak yiyecek ve içecek tüketmek, sivri bir cisim nedeniyle ağız içine tahriş olması ve protez dişler ağız içinde yaralara neden olabilir.
*Behçet hastalığı;
Behçet hastalığında ağız yaraları sık gözlenen hastalık olarak çok sayıda kendini tekrarlayarak nüks ederler. Behçet hastalığındaki aftlar genellikle ayda bir veya birkaç kez tekrar eder ve bir kaç gün içinde iyileşirler. Sayıları birkaç tane den fazla olup zaman zaman ağrı hissine yol açabildiklerinden hastanın beslenmesini zorlaştıra bilirler.
*Gıdalar;
Asitli yiyecek ve içecekler aftları tetikleyebilir. Asit oranı yüksek içeceklerin yanı sıra;
Sirke, sirkeli soslar, tuzlu baharatlı acı yiyecekler, turşu, çerez ve pek çok kimyasal içeren hazır gıdalar ağız aftlarının oluşmasını tetikleyebilir. Aft oluşumundan 1 yada 2 gün öncesine kadar yediklerinizi gözden geçirerek size neyin dokunmuş olacağına dair bir ipucu yakalayabilirsiniz.
*Hormon değişiklikleri;
Hormonal dengesizliklere vücudun verdiği tepkilerden biri de aftlardır.Örneğin ergenlik döneminde ki genç kızlarda ya da kadınlarda adet döneminde ağız yaralarının çıkmasına rastlabilir.
*Mide mikrobu;
Bir diğer adı helikobakter pilori olan mide mikrobu, B12 gibi bazı vitamin eksikliklerinin yanısıra ağız yaralarına da yol açabilir. Ağız yaraları nedenleri araştırılırken genellikle bu durum atlanır ancak ülser gibi çeşitli mide rahatsızlıklarına da sebep olan mide mikrobu son derece yaygın öngörülen bir sağlık sorunudur. Ağız yaralarının altında mide mikrobu yatıyorsa bu durum tedavi edilmeden aft dan kurtulmak da mümkün olmayacaktır.
*Alerji;
Yiyecek alerjilerinin %90 ında süt, fıstık, fındık, balık, buğday ve kabuklu deniz ürünlerinin yiyecekle ilgili alerji türlerini de tetiklediği görülür.Gluten, inek sütü proteinleri, çikolata, tarçın, ceviz, badem, domates, incir, limon ve çileğin ağız içinde aft çıkmasına katkısı olmaktadır.
*Stres ve yorgunluk;
Stres aft oluşumunda da en önemli etkenlerinden birisidir.
Bu faktörlerin yanısıra sigara içmek ve bazı diş macunları aft oluşumunu tetikleyebilir.
Ağız yaraları nasıl tedavi edilir?
Ağız yaralarının oluşumunu engellemek için henüz kesin bir tedavi yoktur. Herhangi bir tedavi uygulanmadan
7-10 gün içinde kendiliğinden iyileşmektedir.
Aft sorunu yaşayan hastalar aşağıda sıralanan işlemlerden birini ya da birkaçına uyguladıklarında daha rahat bir dönem geçirirler.
Ağrıyı azaltmak ve iyileşme periyodunu kısaltmak için
*Çok sıcak asitli ve tahriş edici gıdalardan kaçınılmalıdır.
*Yemeklerden önce aft bölgesine xylocaine solüsyonu ya da Ağız için hazırlanmış anestezik kremler uygulanabilir.
*Chlorhexidine gargaralar aftın iyileşme periyodunu kısaltır.