Bilindiği üzere insanlarda 32 diş bulunmaktadır.20 yaş dişleri diş dizisinin son üyeleridir.Adından da anlaşılacağı üzere 20 yaş civarında sürmektedirler.Bununla birlikte 20 yaşından önce sürebileceği gibi bazen çok ileri yaşlarda da sürebilirler.20 yaş dişlerine ‘akıl dişi’ de denmektedir.Dişler genel olarak 3 gruba ayrılırlar; kesici dişler, küçük azı dişleri ve büyük azı dişleri.20 yaş dişleri son gruba yani büyükazı dişlerine dahildir.Sanılanın aksine yapı olarak diğer dişlerden bir farkı yoktur.Toplumda bu dişlerin daha çabuk çürüdüğü gibi yaygın ve yanlış bir inanış vardır.20 yaş dişlerinin diğer dişlere göre dezavantajı temizlenmesi daha zor bir bölgede sürmesidir.
Çene arkında yer darlığı yoksa 20 yaş dişleri diğer dişler gibi normal pozisyonlarında sürebilirler.Çenede yeterli yer olmadığı durumlarda 20 yaş dişleri tam olarak süremezler.Komşu büyükazı dişine yaslanıp daha fazla ilerleyemezler(yarı gömük) İleri derecede yer darlığı varsa ya da 20 yaş dişi yanlış konumlanmışsa hiç süremeyebilirler.(tam gömük).20 yaş dişleri tam olarak sürselerde , yarı gömük ya da tam gömük olarak kalsalarda çeşitli problemler yaratabilirler.
-Yanak ve dişin arkasındaki yumuşak dokunun ısırılmasına bağlı ödem, ağrı.
-dişin tam olarak süremediği durumlarda öndeki dişle arasına besin birikmesine bağlı olarak çürükler.
-Yine dişin tam süremediği durumlarda dişin üstünde kalan yumuşak dokuda iltihaplanmalar.
-Komşu dişin kökünde temas sonucu rezorbsiyon(erime).
-İltihaba bağlı olarak ağrı,şişlik, ağız açmada zorluk ya da kısıtlanma ve yutkunma güçlüğü görülebilir.
20 YAŞ DİŞLERİ NEDEN AĞRI YAPAR?
-Tüm dişlerde olduğu gibi 20 yaş dişleride sürme evresinde ağrı yapabilir.Bu oldukça normal bir durumdur.Dişin sürmesi esnasında ağrı kesici ilaçlar ve antiseptik gargaralar(ağız bakım sularıda olabilir) süreci daha kolay atlatmamızı sağlayabilirler.Ancak sürme esnasında bir enfeksiyon ve iltihaplanma mevcut ise antibiyotik kullanmak gerekebilir.Bunun kararını dişhekiminiz verecektir.
-Özellikle yarı gömük 20 yaş dişlerine arayüz çürükleri oldukça sık görülmektedir ve buna bağlı olarak ağrı kaçınılmazdır.
-20 yaş dişinin yumuşak dokuları sıkıştırması ve yanağın ısırılması sonucu ağrı oluşabilir.
20 YAŞ DİŞLERİ HANGİ DURUMLARDA ÇEKİLMELİDİR?
Birçok insanda 20 yaş dişlerinin hemen çekilmesi gerektiği gibi bir algı vardır.Daha öncede belirttiğim gibi 20 yaş dişlerinin diğer dişlerimizden fizyolojik olarak bir farklılığı yoktur.Normal pozizyonunda sürmüş , karşılığında diş olan ve çiğneme fonksiyonlarını kısıtlamayan 20 yaş dişlerinin çekilmesine gerek yoktur.İnsanları dişhekimine götüren en temel öğe ağrıdır.İlk kez ağrıyan (sürme kaynaklı) dişin hemen çekilmesi gerekmemektedir.Ancak sık tekrarlayan ağrılar, enfeksiyon ve şişlik durumlarında diş çekimi uygun görülebilir.20 yaş dişlerinin çekimini gerektiren diğer bir durum komşu dişin zarar görmesi ya da zarar görme ihtimalinin varlığıdır.Tam sürememiş 20 yaş dişi ile komşu diş arasında besin birikmesine bağlı olarak hem 20 yaş dişinin hemde komşu dişin çürüdüğü durumlarda çekim yapılmalıdır.Böylelikle yapılacak tedaviyle birlikte komşu diş kurtarılabilir.Yarı gömük yada tam gömük dişlerin komşu dişin köküne basınç uygulayarak kökün rezorbsiyonuna(ermesine) sebebiyet vermesi yine 20 yaş dişinin çekimini gerektirebilir.Bazı durumlarda yapılacak protezleri engelleyebileceği için yine çekim kararı verilebilir.